به نقل از «ایسنا»

«مصلای پایین خیابان» واسطه‌ای برای تقرب مردم مشهد به خداوند متعال

تاریخ انتشار: ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۳۸۸۵۰

ایسنا/خراسان رضوی یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: در مجاورت شهرها و در قطعه زمینی نسبتا وسیع فضایی ساخته می‌شد به نام «مصلی» تا جمع کثیری از اهالی شهر بتوانند در آن نمازهای جماعت اعیاد یا جمعه را در صف‌های منظم اقامه کنند.

رجبعلی لباف‌خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مصلی اسم مکان عربی و به معنای مکان نماز و سازه‌ای با کاربری عبادی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معمولا در مجاورت شهرها و سمت قبله قطعه زمینی نسبتا وسیع ساخته می‌شد به نام مصلی تا جمع کثیری از اهالی شهر بتوانند در آن نمازهای جماعت اعیاد یا جمعه را در صف‌های منظم اقامه کنند.

وی افزود: ایوان بلند سمت قبله برای نمازگزاران به مثابه محراب و مانند ماکت بزرگ شده یک محراب بود. نمازگزاران رو به آن ایوان به نماز می‌ایستادند. شهرهای بزرگ از مصلا برخوردار بودند و معمولا در شهرهای کوچک‌تر و روستاها نمازهای جمعه و جماعات در مساجد یا زمین‌های باز برگزار می‌شد. مشهد به لحاظ جایگاه والای مذهبی و جمعیت زیاد از گذشته‌های دور نهادهای مذهبی فراوان از جمله مساجد، بقاع متبرکه و مدارس علوم دینی داشته اما مصلاها مکان‌های ویژه‌ای بودند که می‌توانستند قاطبه مردم را جهت اقامه نماز در صف‌های فشرده گرد هم آورند.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی بیان کرد: در برخی از شهرها مانند بخارا مصلاها آن قدر وسیع بودند که علاوه بر ایوان چندین مناره در نقاط مختلف دور و نزدیک آن برافراشته می‌شد تا صدای مکبر و امام جماعت را به گوش نمازگزاران برسانند. در مشهد از قدیم هم مصلی وجود داشته است. بقایای یکی از آن‌ها متعلق به دوران تیموری هنوز در طرق به فاصله یک فرسخی حرم مطهر وجود دارد که به «ایوان طرق» معروف است.

وی عنوان کرد: ظاهرا ایوان یا مصلای طرق در عصر صفوی به دلیل بُعد مسافت یا حمله و هجوم‌های گاه و بی‌گاه ازبک‌ها از حیز انتفاع خارج شده و لازم دانسته‌اند با رعایت همه جوانب مصلایی جهت استفاده عامه مردم ایجاد کنند که اکنون به مصلای پایین خیابان معروف است.

لباف‌خانیکی تصریح کرد: بانی مصلای پایین خیابان یکی از نقبای سادات رضوی به نام «میرزا ابوصالح» مشهور به «نواب» بوده است. شخص خیری که بانی مدرسه نواب نیز بوده و رقبات زیادی بر آن مدرسه وقف کرده است. مصلای پایین خیابان واقع در کنار بلوار مصلا قرار دارد و در عصر صفوی مشتمل بر زمینی وسیع و ایوانی در حاشیه جنوب شرقی شهر مشهد قرار داشته است. بنای این مصلا طی سال‌های ۱۰۸۶ و ۱۰۸۷ هجری قمری در کنار آب خیابان و به فاصله کمی از دروازه ‌پایین خیابان مشهد ساخته شده است.

وی خاطرنشان کرد: حاجی شجاع بنای اصفهانی، معمار معروف و چیره‌دست عصر صفوی، نقشه مصلی را به گونه‌ای طرح کرده که یک ایوان بلند با یک گنبدخانه در انتهای ایوان داشته و آن ایوان متکی بر ۲ غرفه ایوان مانند کوچک‌تر در طرفین ایوان بوده تا از رانش ایوان مرکزی ممانعت کنند. در جلوی ایوان زمین وسیعی قرار داشته تا جمعیت زیادی بتوانند در صف‌های طولانی در آن به نماز قیام کنند.

استفاده از شیوه آذری در معماری مصلای پایین خیابان

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی با بیان اینکه معماری مصلای پایین خیابان به شیوه آذری است، خاطرنشان کرد: طاق‌های ایوان و ایوانچه‌های طرفین جناقی و گنبد انتهای ایوان از نوع «عرقچین» است. مصالح ساختمانی بنا آجر، گچ، ماسه و تزئینات بنا با استفاده از کاشی، گچ و کتیبه اجرا شده است. زیر پوشش انتهای ایوان و گوشه‌ها به مقرنس‌های گچی آراسته بوده که عمدتا فرو ریخته و اکنون قطعاتی از مفتول‌های چوبی نگهدارنده مقرنس‌ها یا مقر آن‌ها بر جای مانده است.

وی اظهار کرد: مصلا در دوران رونق خود از جلوه، زیبایی و شکوه خاص برخوردار بوده، بدنه داخلی ایوان را قاب‌ها و تزئینات کاشی و گچی زینت داده و بر لچکی‌ها و نمای پایه‌ها نیز قاب‌هایی محاط در تزئینات گل و برگ و اسلیمی بوده است. در مجموع معماران و هنرمندان کوشیده‌اند مصلی را مانند دیگر فضاهای کاربردی عبادی زیبا و باشکوه بسازند.

لبافی‌خانیکی اضافه کرد: در مجموع مصلای پایین خیابان بنایی فاخر و زیباست که به لحاظ ویژگی‌های معماری و هنری می‌تواند از جذابیت‌های خوب و مناسب برخوردار باشد. این بنا در طول حیات خود بارها مورد مرمت قرار گرفته و اکنون در کنار کارگاه‌های صنایع‌ دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی یکی از جاذبه‌های معتبر گردشگری مشهد نیز محسوب می‌شود.

وی تصریح کرد: این اثر تاریخی ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰خورشیدی به شماره ۱۴۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: خراسان را بشناسیم مشهد معماري باستان شناسي دوران صفوی میراث فرهنگی فهرست آثار ملی دوره تیموریان استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی سیاسی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری استانی علمی و آموزشی كرمانشاه استانی ورزشی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی سیاسی استانی شهرستانها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۳۸۸۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راهکار اصلاح رابطه با خدا چیست؟

امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روایتی فرمود «مَنْ أَصْلَحَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ، أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النَّاسِ؛ وَ مَنْ أَصْلَحَ أَمْرَ آخِرَتِهِ، أَصْلَحَ اللَّهُ لَهُ أَمْرَ دُنْیَاهُ؛ وَ مَنْ کَانَ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ وَاعِظٌ، کَانَ عَلَیْهِ مِنَ اللَّهِ حَافِظٌ.»؛ یعنی «هرکه آنچه را میان او و خداست اصلاح کند، خداوند آنچه را بین او و مردم است اصلاح کند و هر کس کار آخرتش را به اصلاح آورد، خداوند کار دنیایش را اصلاح کند و آن را که از خود بر خود واعظ است، از خدا بر او نگهبان است.»

ارتباط اصلاح ارتباط با خدا با اصلاح رابطه با مردم از آن جهت است که اصلاح رابطه با خدا مسلتزم صدق و امانت و راستى است. کسى که صدق و امانت و راستى پیشه کند، به یقین مردم به او علاقه‌مند مى‌شوند و امین مردم خواهد بود و به او اعتماد مى‌کنند و مشکلى با او نخواهند داشت. اصلاح امر آخرت وابسته به تقوا و پرهیزگارى است و به یقین انسان‌هاى با تقوا در زندگى مادى خود نیز موفق خواهند بود، زیرا راه خلاف در پیش نمى‌گیرند؛ به کسى ظلم و ستم نمى‌کنند، همه با او مهربان هستند و او نیز با همه مهربان.

این سخن را با حدیثى از امام باقر (علیه السلام) که مرحوم کلینى در اصول کافى آورده پایان مى دهیم. مطابق این حدیث امام باقرعلیه‌السلام فرمود: خداوند عزّوجلّ چنین فرموده است: «وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی وَ عَظَمَتِی وَ عُلُوِّی وَارْتِفَاعِ مَکَانِی لاَ یُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَایَ عَلَى هَوَى نَفْسِهِ إِلاَّ کَفَفْتُ عَلَیْهِ ضَیْعَتَهُ وَ ضَمَّنْتُ السَّمَاوَاتِ وَ الاَْرْضَ رِزْقَهُ وَکُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ کُلِّ تَاجِر؛ به عزت و جلال و عظمت و نورانیت و علو مقامم سوگند یاد مى‌کنم که هیچ بنده مؤمنى خواسته مرا بر خواسته خود در چیزى از امور دنیا مقدم نمى‌شمرد مگر این که من بى‌نیازى او را در دل او و همّت او را در آخرتش و آسمان‌ها و زمین را ضامن روزى او قرار مى‌دهم و براى او از تجارت هر تاجرى بهتر خواهم بود» (کافى، ج ۲، ص ۱۳۷، ح ۱)

منبع: تسنیم

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی